Σημειο ενδιαφεροντος

Ο αρχαιολογικός χώρος της Λισού βρίσκεται στη νότια ακτογραμμή του νομού Χανίων, ανάμεσα στην Παλιόχωρα (δυτικά) και τη Σούγια (ανατολικά). Η Λισός, ήταν επίνειο, δηλαδή λιμάνι, της Υρτακίνας και υπήρξε μία σημαντική, αυτόνομη πόλη της Κρήτης με συγκρότηση από τους κλασικούς χρόνους μέχρι και τον 7ο ή 9ο αιώνα μ.Χ., οπότε και φαίνεται ότι καταστράφηκε οριστικά, χωρίς να ξανακατοικηθεί. Κατά την Αρχαιότητα, η πόλη ήταν γνωστή για το περίφημο Ασκληπιείο της, όπου θεραπεύονταν ασθενείς από όλη την Κρήτη χάρη στα ιαματικά νερά της περιοχής και για το λόγο αυτό δεν διέθετε οχύρωση για προστασία της. Ο ναός του Ασκληπιού ήταν δωρικού τύπου και είχε μικρές διαστάσεις. Κτίστηκε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, ενώ το θαυμάσιο ψηφιδωτό του δάπεδό προστέθηκε κατά την μετασκευή των ρωμαϊκών χρόνων. Ο ναός βρέθηκε καταπλακωμένος από υπερμεγέθεις βράχους που είχαν κυλήσει από ψηλότερα προφανώς εξαιτίας κάποιου ισχυρού σεισμού, σφραγίζοντας μέσα του: μια εξαιρετική συλλογή ελληνιστικών γλυπτών- αναθημάτων των προσκυνητών με τα ονόματά τους στα βάθρα και το άγαλμα του ίδιου του Ασκληπιού. Το ιερό ήταν σε ακμή μέχρι τη ρωμαϊκή περίοδο, ενώ κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο έγινε μάλλον κάποια προσπάθεια εξαγνισμού του ναού, όπως μαρτυρούν οι χαραγμένοι σταυροί στις τοιχοποιίες. Ο χώρος είναι διάσπαρτος με αρχαία ερείπια δημόσιων κυρίως κτηρίων, αλλά και έργων υποδομής, όπως οι ρωμαϊκές θέρμες, το αρχαίο ωδείο, το οποίο δεν έχει ανασκαφεί, η νεκρόπολη με 118 τάφους, τα απομεινάρια από το Ρωμαϊκό θέατρο, δεκάδες αγάλματα καθώς και αρχαία νομίσματα. Σήμερα, η ευρύτερη περιοχή παραμένει ένα σημαντικό θρησκευτικό κέντρο, αφού υπάρχουν οι εκκλησίες της Παναγίας και του Άη Κυρκού (Κηρύκου) κτισμένες πάνω σε ερείπια παλαιοχριστιανικών ναών.