Ιστορικος σταθμος

Το Ηράκλειο αποτελεί το μεγαλύτερο αστικό κέντρο της Κρήτης και η μακραίωνη και περιπετειώδης ιστορία του παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Απέχει μόλις 5 χλμ από την Κνωσσό και πιθανότατα να ήταν επίνειο αυτού του σημαντικού κέντρου του Μινωικού πολιτισμού. Οφείλει το όνομά του στον Ιδαίο Ηρακλή, έναν από τους Κουρήτες στους οποίους η Ρέα εμπιστεύθηκε τον γιό της Δία για να τον προστατέψει από τον Κρόνο. Μέσα στο πέρασμα των αιώνων η πόλη άλλαξε το όνομά της πολλές φορές, με κάποιες από τις ονομασίες να χρησιμοποιούνται και παράλληλα. Κάθε όνομα σηματοδοτούσε και μία διαφορετική περίοδο κατάκτησης: Ηράκλειον κατά την Ελληνορωμαϊκή περίοδο και την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας, Κάστρο, Ηράκλεια και Χάνδαξ κατά την Βυζαντινή περίοδο, Ραμπντ Αλ Χάντακ όταν κατακτήθηκε από τους Άραβες. Οι Βενετοί την αποκάλεσαν Candia ή Candida και οι Οθωμανοί Καντιγιέ, ενώ για τους ίδιους τους Κρητικούς ονομάστηκε και Μεγάλο Κάστρο, από τα επιβλητικά τείχη που κατασκευάστηκαν κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας και άντεξαν αλώβητα την εικοσαετή πολιορκία του οθωμανικού στρατού. Μέχρι το 1912, όταν το νησί της Κρήτης ενσωματώθηκε στον κορμό του σύγχρονου ελληνικού κράτους, το Ηράκλειο υπήρξε το σταυροδρόμι όπου συναντήθηκαν, συγκρούστηκαν, συμβίωσαν και ορισμένες φορές αφομοιώθηκαν τα πολιτιστικά και πολιτισμικά στοιχεία τριών ηπείρων: της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε αυτή την πόλη συνυπήρξαν, μέχρι το πρόσφατο παρελθόν, μουσουλμανικοί μιναρέδες, εβραϊκή συναγωγή και ορθόδοξοι και καθολικοί ναοί. Εδώ επίσης γεννήθηκαν και ανατράφηκαν δύο σημαντικοί δημιουργοί: ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος και ο Νίκος Καζαντζάκης.